ဒီစဥ်းစားပုံသိထားရင်
ဘဝကြီး ပိုလွယ်သွားလိမ့်မယ်။

တိုင်ပတ်တဲ့ လူမှုအဖွဲ့အစည်းဟာ
အဖြူအမဲအဓိကစဥ်းစားလေ့ရှိပြီး
စနစ်တစ်ခုအနေနဲ့ မမြင်နိုင်လို့ဖြစ်ပါတယ်။

ကမ္ဘာကြီးဟာ ရှုပ်ထွေးပြီး
အပြန်အလှန်ဆက်စပ်နေပါတယ်။

ဒီလိုရှုပ်ထွေးတဲ့ကမ္ဘာကြီးကို နားလည်ဖို့
Systems Thinking ဆိုတဲ့ တွေးခေါ်နည်း လိုအပ်ပါတယ်။

Systems Thinking ဆိုတာ ဘာလဲ။

၁။ အရာခပ်သိမ်းကို သီးခြားစီ မမြင်ပါဘူး။
၂။ တစ်ခုနဲ့တစ်ခု ဆက်စပ်နေတဲ့ စနစ်တစ်ခုအနေနဲ့ မြင်ပါတယ်။
၃။ ကမ္ဘာကြီးကို ပိုမိုကျယ်ပြန့်စွာ နားလည်စေတဲ့ တွေးခေါ်နည်းပါ။

ဒီအတွေးအခေါ်ကို ၁၉၃၀ ခုနှစ်ဝန်းကျင်မှာ
Ludwig von Bertalanffy က စတင်မိတ်ဆက်ခဲ့ပါတယ်။

Systems Thinking ရဲ့ အားသာချက်များ:
၁။ ရှုပ်ထွေးတဲ့ပြဿနာတွေကို ပိုနားလည်လာစေပါတယ်။
၂။ ရေရှည်အကျိုးသက်ရောက်မှုတွေကို
ထည့်သွင်းစဉ်းစားစေပါတယ်။
၃။ ပြဿနာတွေရဲ့ အရင်းခံအကြောင်းတရားတွေကို
ဖော်ထုတ်နိုင်စေပါတယ်။

နေ့စဥ်ဘဝမှာ Systems Thinking ကို အသုံးချနည်းများ:
၁။ အရာရာကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်မြင်အောင် ကြိုးစားခြင်း
၂။ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေရဲ့
ရေရှည်အကျိုးဆက်တွေကို စဉ်းစားခြင်း
၃။ အခြေအနေတွေကို ပြောင်းလဲနေတဲ့
စနစ်တစ်ခုအနေနဲ့ မြင်အောင်ကြိုးစားခြင်း

Systems Thinking ကို လေ့ကျင့်ခြင်းရဲ့ အကျိုးကျေးဇူးများ:
၁။ ကိုယ့်ရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်တွေ ပိုကောင်းလာပါတယ်။
၂။ ပြဿနာတွေကို ပိုထိရောက်စွာ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်ပါတယ်။
၃။ ရှုပ်ထွေးတဲ့အခြေအနေတွေကို ပိုမိုနားလည်လာပါတယ်။

ဥပမာ – မြို့တွင်းယာဉ်ကြပ်တည်းမှုပြဿနာ

ရိုးရိုးတွေးခေါ်နည်း:
၁။ ပြဿနာ – လမ်းပေါ်မှာ ကားတွေအရမ်းများနေတယ်။
၂။ ဖြေရှင်းနည်း – လမ်းတွေ ပိုချဲ့မယ်။
၃။ မျှော်လင့်ရလဒ် – ကားတွေ ပိုသွားလာနိုင်မယ်။

Systems Thinking နည်း:
၁။ ပြဿနာကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ကြည့်မယ်:

ဘာကြောင့် ကားတွေများရသလဲ။
အများပြည်သူသုံး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးစနစ် ဘယ်လိုရှိသလဲ။
လူတွေရဲ့ နေထိုင်မှုပုံစံက ဘယ်လိုရှိသလဲ။

၂။ ဆက်စပ်မှုတွေကို လေ့လာမယ်:

လမ်းကျယ်လာရင် ကားပိုဝယ်ကြမယ်။
ကားပိုများလာရင် လေထုညစ်ညမ်းမှု တိုးလာမယ်။
လေထုညစ်ညမ်းမှုများလာရင် ကျန်းမာရေးပြဿနာတွေ ပေါ်လာမယ်။

၃။ ရေရှည်အကျိုးဆက်တွေကို စဉ်းစားမယ်:

လမ်းချဲ့ခြင်းက ယာယီဖြေရှင်းချက်သာဖြစ်မယ်။
နောက်ပိုင်းမှာ ယာဉ်ကြပ်တည်းမှု ပြန်ဖြစ်လာနိုင်တယ်။

၄။ ဘက်စုံဖြေရှင်းနည်းတွေ ရှာမယ်:

အများပြည်သူသုံး သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးစနစ် တိုးတက်အောင်လုပ်မယ်။
စက်ဘီးလမ်းတွေ တည်ဆောက်မယ်။
အလုပ်ချိန်တွေကို ညှိနှိုင်းပြီး ယာဉ်ကြပ်ချိန်တွေ လျှော့ချမယ်။
မြို့ပြစီမံကိန်းရေးဆွဲတဲ့အခါ နေထိုင်မှု၊ အလုပ်လုပ်မှုနဲ့ သွားလာမှုတွေကို ဟန်ချက်ညီအောင် စီစဉ်မယ်။

ဒီဥပမာက Systems Thinking ဟာ ပြဿနာတစ်ခုကို ဘယ်လိုကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် မြင်သလဲ၊ အပြန်အလှန်ဆက်စပ်မှုတွေကို ဘယ်လိုထည့်သွင်းစဉ်းစားသလဲ၊ ရေရှည်အကျိုးဆက်တွေကို ဘယ်လိုတွက်ချက်သလဲဆိုတာကို ပြသပါတယ်။ ဒီလိုတွေးခေါ်ခြင်းက ပိုမိုထိရောက်တဲ့ ရေရှည်ဖြေရှင်းချက်တွေ ရရှိစေပါတယ်။

Phyo Paing @ Derek