အတွေးဆိုတာ စိတ်အလုပ်။

စိတ်ထောင်း ကိုယ်ကြေ
ကြားဖူးပါလိမ့်မယ်။

လူတွေကို ပင်ပန်းစေတာ
အလုပ်မဟုတ်ဘူး။
အတွေး။

အတွေးဆိုတာ စိတ်အလုပ်။
အာရုံကို သိသော သဘောကို
စိတ်လို့ခေါ်တယ်။

ဗုဒ္ဓစိတ်ပညာကို
အဘိဓမ္မာလို့ခေါ်ပြီး
စိတ်၊ စေတသိက်၊ ရုပ်နှင့် နိဗ္ဗာန် ကိုလေ့လာတယ်။
အဘိဆိုတာ အထူး၊
ဓမ္မာဆိုတာ သဘောဝ။
အသေးစိတ်ကျိုးကြောင်းခွဲခြားထားတယ်။

စိတ်သည် အရာအားလုံး၏ ရှေ့ဆောင်ဖြစ်သည်
မနောပုဗ္ဗင်္ဂမာ ဓမ္မာ ဆိုပြီး
ဗုဒ္ဓက ဟောကြားခဲ့ပါတယ်။

အဓိပ္ပာယ်က
မနော: “စိတ်”
ပုဗ္ဗင်္ဂမာ: “ရှေ့မှသွားသည်” or “ဦးဆောင်သည်”
ဓမ္မာ: “အရာအားလုံး” or “သဘောတရားများ”လို့
အဓိပ္ပာယ်ရပါတယ်။

“ဓမ္မာ” ဆိုတာ
နာမ်ခန္ဓာလေးပါးဖြစ်တဲ့
ဝေဒနာ၊ သညာ၊ သင်္ခါရ၊ ဝိညာဏ်ကိုဆိုလိုတာဖြစ်ပြီး

ဝေဒနာ (Feeling) – ခံစားမှု၊ (ကောင်းသော၊ ဆိုးသော၊ သာမန်) ခံစားမှု။
သညာ (Perception) – မှတ်သားမှု၊ အမှတ်အသားပြုမှု။
သင်္ခါရ (Mental Formations) – စေ့ဆော်မှု၊ စေတနာ၊ စိတ်ဆန္ဒ၊ ပြုလုပ်မှု။
ဝိညာဏ် (Consciousness) – အာရုံကို သိမှု၊ သိစိတ် ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီစိတ်ကိုစီမံခန့်ခွဲဖို့အတွက်
ပညာ၊ သီလနဲ့ သမာဓိလိုလာတယ်။

ပညာဆိုတာ
သမ္မာဒိဋ္ဌိ – မှန်ကန်သော အမြင်
သမ္မာသင်္ကပ္ပ – မှန်ကန်သော ကြံစည်မှု

သီလ ဆိုတာ
သမ္မာဝါစာ – မှန်ကန်သော စကား
သမ္မာကမ္မန္တ – မှန်ကန်သော အလုပ်
သမ္မာအာဇီဝ – မှန်ကန်သော အသက်မွေးဝမ်းကျောင်း

သမာဓိ ဆိုတာ
သမ္မာဝါယာမ – မှန်ကန်သော အားထုတ်မှု
သမ္မာသတိ – မှန်ကန်သော အမှတ်ရမှု
သမ္မာသမာဓိ – မှန်ကန်သော တည်ငြိမ်မှု

ဒီရှင်းပါးကို
မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးလို့ခေါ်တယ်။

ဒီပညာ၊ သီလ၊ သမာဓိကို
ဘဝနေထိုင်မှုစနစ်တစ်ခုအနေနဲ့
ကျင့်သုံးတဲ့အခါ
စိတ်အေးချမ်းပြီး
အာရုံစူးစိုက်နိုင်စွမ်းပိုတိုးတက်လာသလို
လောကဓံရှစ်ပါးကြားမှာ
တုန်လှုပ်မှုကင်းကင်းနဲ့
ဥပက္ခာတရားလက်ကိုင်ထားလာနိုင်တာ
မျက်ဝါးထင်ထင်ကြုံတွေ့နိုင်ပါတယ်။

Phyo Paing @ Derek